Ceny gazu ziemnego w Polsce podlegają wpływom wielu czynników - od globalnych trendów rynkowych, przez regulacje prawne, aż po sytuację geopolityczną. Rok 2022 przyniósł bezprecedensowe wahania cen na europejskich rynkach, co odbiło się również na polskim rynku. Jak wygląda obecna sytuacja cenowa i czego możemy się spodziewać w 2023 roku? W tym artykule przyglądamy się aktualnym cenom gazu, czynnikom wpływającym na ich kształtowanie oraz prognozom na kolejne miesiące.
Aktualne ceny gazu w Polsce
Ceny gazu ziemnego dla odbiorców indywidualnych (gospodarstw domowych) są regulowane przez Urząd Regulacji Energetyki (URE), który zatwierdza taryfy proponowane przez przedsiębiorstwa gazownicze. Natomiast ceny dla odbiorców biznesowych są w dużej mierze uzależnione od cen rynkowych.
W 2023 roku, zgodnie z taryfą zatwierdzoną przez URE dla PGNiG Obrót Detaliczny, obowiązują następujące stawki dla odbiorców indywidualnych:
| Grupa taryfowa | Opis | Cena za kWh | Opłata abonamentowa (mies.) |
|---|---|---|---|
| W-1.1 | Zużycie do 300 m³/rok | 0,25 zł | 4,06 zł |
| W-2.1 | Zużycie 300-1200 m³/rok | 0,24 zł | 5,16 zł |
| W-3.6 | Zużycie 1200-8000 m³/rok | 0,23 zł | 6,35 zł |
Powyższe ceny uwzględniają mechanizmy ochronne wprowadzone przez rząd w ramach tarczy antyinflacyjnej. Bez tych mechanizmów ceny byłyby znacznie wyższe, biorąc pod uwagę sytuację na europejskich giełdach gazu.
Uwaga
Podane ceny obejmują wyłącznie koszt samego gazu i abonamentu. Do faktycznej kwoty na rachunku należy doliczyć również:
- Opłatę dystrybucyjną zmienną (uzależnioną od ilości zużytego gazu)
- Opłatę dystrybucyjną stałą (niezależną od zużycia)
- Podatek VAT (obecnie objęty czasową obniżką do 0% dla gospodarstw domowych)
Czynniki wpływające na ceny gazu w Polsce
Na kształtowanie się cen gazu w Polsce wpływa wiele czynników. Oto najważniejsze z nich:
1. Sytuacja geopolityczna i wojna w Ukrainie
Wojna w Ukrainie i związane z nią napięcia geopolityczne miały ogromny wpływ na europejski rynek gazu. Ograniczenie, a następnie całkowite wstrzymanie dostaw rosyjskiego gazu przez gazociąg Nord Stream 1 spowodowało bezprecedensowy wzrost cen na europejskich giełdach w 2022 roku. Ceny na holenderskiej giełdzie TTF (będącej punktem odniesienia dla europejskiego rynku) osiągały nawet poziom 340 EUR/MWh, podczas gdy przed kryzysem wynosiły około 20-25 EUR/MWh.
2. Dywersyfikacja źródeł dostaw
Polska od lat dążyła do uniezależnienia się od rosyjskiego gazu. Oddanie do użytku gazoportu w Świnoujściu, a następnie gazociągu Baltic Pipe, połączonego z norweskimi złożami, znacząco zwiększyło bezpieczeństwo energetyczne kraju. Jednakże koszt pozyskania gazu z kierunków alternatywnych (np. LNG z USA czy Kataru) jest często wyższy niż w przypadku tradycyjnych dostaw rurociągowych z Rosji.
3. Stan zapełnienia magazynów gazu
Po kryzysie gazowym z 2022 roku, Polska, podobnie jak inne kraje UE, zwiększyła poziom zapełnienia magazynów gazu. Obecnie (stan na początek 2023 roku) polskie magazyny są zapełnione w ponad 90%, co pozytywnie wpływa na stabilność cenową.
4. Regulacje prawne i mechanizmy ochronne
Polski rząd wprowadził szereg mechanizmów mających na celu ochronę odbiorców końcowych przed gwałtownymi wzrostami cen. Należą do nich m.in.:
- Tarcza antyinflacyjna (czasowa obniżka VAT na gaz do 0%)
- Mechanizm maksymalnej ceny gazu dla odbiorców wrażliwych (m.in. gospodarstwa domowe, szkoły, żłobki, szpitale)
- Dodatek gazowy dla gospodarstw domowych o niskich dochodach
5. Sezonowość zapotrzebowania
Zapotrzebowanie na gaz w Polsce charakteryzuje się silną sezonowością. W okresie zimowym zużycie wzrasta nawet 3-4 krotnie w porównaniu do letniego, co ma wpływ na ceny, szczególnie na rynku spot.
Wykres przedstawiający tendencje cenowe gazu w Polsce w latach 2020-2023.
Porównanie ofert głównych dostawców
Na polskim rynku gazu funkcjonuje kilku znaczących dostawców. Poniżej porównujemy ich oferty dla typowego gospodarstwa domowego zużywającego około 1500 m³ gazu rocznie (grupa taryfowa W-3):
| Dostawca | Cena za kWh | Opłata abonamentowa | Dodatkowe korzyści | Szacowany roczny koszt* |
|---|---|---|---|---|
| PGNiG (taryfa W-3.6) | 0,23 zł | 6,35 zł/mies. | Program lojalnościowy | 3800 zł |
| Orlen (oferta standardowa) | 0,25 zł | 7,50 zł/mies. | Rabat na paliwo | 4100 zł |
| Fortum (oferta Gaz+) | 0,27 zł | 5,90 zł/mies. | Rabat przy zakupie prądu | 4350 zł |
| Polenergia Dystrybucja | 0,26 zł | 6,10 zł/mies. | Energia z OZE | 4200 zł |
* Szacowany roczny koszt obejmuje cenę gazu, abonament oraz opłaty dystrybucyjne dla zużycia 1500 m³ rocznie. Nie uwzględnia ewentualnych promocji i rabatów.
Prognozy cen gazu na 2023 rok
Przewidywanie cen gazu w obecnej, dynamicznej sytuacji geopolitycznej jest niezwykle trudne. Niemniej jednak, możemy wskazać kilka kluczowych trendów, które prawdopodobnie będą kształtować rynek w 2023 roku:
Scenariusz optymistyczny
W scenariuszu optymistycznym możemy spodziewać się następujących trendów:
- Stabilizacja sytuacji geopolitycznej i stopniowe uspokojenie nastrojów na rynkach energetycznych
- Utrzymanie wysokiego poziomu zapełnienia magazynów gazu w Europie
- Zwiększenie dostaw LNG do Europy, w tym do Polski
- Pełne wykorzystanie możliwości przesyłowych Baltic Pipe
- Przedłużenie działania mechanizmów ochronnych dla odbiorców końcowych
W takim scenariuszu ceny gazu dla odbiorców końcowych w Polsce mogłyby utrzymać się na obecnym poziomie lub nawet nieznacznie spaść w drugiej połowie roku.
Scenariusz umiarkowany
Bardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz umiarkowany, zakładający:
- Utrzymującą się niepewność geopolityczną, ale bez eskalacji konfliktu
- Stopniowe wygaszanie mechanizmów ochronnych (np. powrót standardowej stawki VAT)
- Wzrost konkurencji o dostawy LNG na rynkach globalnych (szczególnie ze strony Azji)
- Dalsze inwestycje w infrastrukturę gazową, ale z opóźnieniami w niektórych projektach
W tym scenariuszu możemy spodziewać się umiarkowanego wzrostu cen dla odbiorców końcowych o około 10-15% w porównaniu do obecnych poziomów, głównie za sprawą wygaszania mechanizmów ochronnych.
Scenariusz pesymistyczny
Nie można wykluczyć również scenariusza pesymistycznego, który zakłada:
- Eskalację konfliktu w Ukrainie i dalsze pogorszenie relacji z Rosją
- Problemy z dostawami LNG (np. z powodu ekstremalnych warunków pogodowych)
- Wyjątkowo zimną zimę 2023/2024, skutkującą zwiększonym zapotrzebowaniem na gaz
- Opóźnienia w rozbudowie terminalu LNG w Świnoujściu
- Wygaśnięcie mechanizmów ochronnych bez wprowadzenia rozwiązań zastępczych
W takim scenariuszu ceny gazu dla odbiorców końcowych mogłyby wzrosnąć nawet o 25-30% w porównaniu do obecnych poziomów.
Rekomendacje dla konsumentów
W obliczu niepewnej sytuacji na rynku gazu, konsumenci powinni rozważyć następujące działania:
Dla gospodarstw domowych:
- Porównanie ofert - warto regularnie sprawdzać oferty różnych dostawców i rozważyć zmianę sprzedawcy, jeśli pojawi się korzystniejsza propozycja.
- Inwestycje w efektywność energetyczną - ocieplenie budynku, wymiana okien czy modernizacja systemu grzewczego to inwestycje, które szybko się zwracają przy obecnych cenach gazu.
- Rozważenie alternatywnych źródeł ogrzewania - pompy ciepła, fotowoltaika czy kolektory słoneczne mogą być dobrym uzupełnieniem lub nawet alternatywą dla ogrzewania gazowego.
- Monitoring zużycia - regularne sprawdzanie zużycia gazu i identyfikacja możliwości jego ograniczenia.
- Ubieganie się o dodatki i dofinansowania - dla gospodarstw o niższych dochodach dostępne są różne formy wsparcia.
Dla przedsiębiorstw:
- Kontrakty długoterminowe - rozważenie zawarcia kontraktów długoterminowych z gwarancją ceny.
- Hedging cenowy - wykorzystanie instrumentów finansowych do zabezpieczenia przed wahaniami cen.
- Dywersyfikacja źródeł energii - inwestycje w różne źródła energii mogą zmniejszyć zależność od gazu.
- Audyt energetyczny - profesjonalny audyt może wskazać obszary, w których możliwe jest zmniejszenie zużycia gazu.
- Własne źródła biogazu - dla niektórych branż (np. przetwórstwo spożywcze, rolnictwo) własna produkcja biogazu może być opłacalnym rozwiązaniem.
Podsumowanie
Rynek gazu w Polsce znajduje się w okresie transformacji. Z jednej strony, kraj znacząco zwiększył swoje bezpieczeństwo energetyczne dzięki dywersyfikacji źródeł dostaw. Z drugiej strony, ceny gazu wciąż pozostają pod wpływem niepewnej sytuacji geopolitycznej i globalnych trendów rynkowych.
W 2023 roku kluczową rolę w kształtowaniu cen będą odgrywać mechanizmy ochronne wprowadzone przez rząd oraz rozwój sytuacji międzynarodowej. Najbardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz umiarkowany, zakładający stopniowy, kontrolowany wzrost cen w miarę wygaszania nadzwyczajnych środków wsparcia.
Zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa powinny aktywnie monitorować sytuację na rynku, porównywać oferty dostawców oraz inwestować w efektywność energetyczną, aby zminimalizować wpływ potencjalnych podwyżek cen na swoje budżety.